Sperma, of zaad(vloeistof), is in ruime zin de door de mannelijke exemplaren van een soort met seksuele reproductie geproduceerde vloeistof met geslachtscellen. Bij zoogdieren, waaronder de mens, is het een bij de zaadlozing uit de penis geloosde vloeistof, die het product is van diverse organen, met name van de teelballen (die de zaadcellen leveren), en de prostaat. De bijballen, zaadblaasjes en klieren van Cowper dragen ook enigszins bij aan de samenstelling. Bij een menselijke zaadlozing is 1 tot 3% van het sperma zaad. De rest is vocht, afkomstig uit de prostaat en zaadblaasjes. Dit vocht komt er alleen uit als je een zaadlozing hebt. De zaadcellen die niet naar buiten worden gestuwd tijdens een orgasme, worden na ongeveer een maand afgebroken. De voedzame bestanddelen, met name proteïnen, worden opgenomen door het bloed. Per ejaculatie zoals de zaadlozing ook genoemd wordt, wordt ongeveer 3 tot 5 ml sperma geloosd (een vingerhoedje vol). Normaal komen er bij een zaadlozing 100 tot 200 miljoen zaadcellen vrij. Per milliliter zijn dat er zo'n 20 tot 50 miljoen.

Meestal kan sperma voor kunstmatige inseminatie diepgevroren jarenlang worden bewaard.

Sperma van dieren waarmee gefokt wordt, zoals fokstieren en bijzondere hondenrassen, is zeer waardevol. Er gaan dan ook miljoenen euro''''s in de spermahandel om.

Menselijk sperma dat buiten het lichaam is gekomen, is vrijwel direct 'dood'. Behalve als dit sperma direct in de vagina terechtkomt. Spermacellen die direct tijdens de geslachtsgemeenschap worden ingebracht leven ongeveer 24 tot 48 uur in de baarmoeder, hierna sterven deze ook af. Factoren als stress, alcoholgebruik en roken hebben hier invloed op.